Karpaty łączą ekspertów

Kodeks - Wprowadzenie

Wprowadzenie

Współpraca stron Konwencji Karpackiej  (Dz.U. 2007 Nr 96 poz. 634) w dziedzinie planowania przestrzennego oraz uwzględnianie celów Konwencji w krajowych politykach Stron dotyczących planowania przestrzennego i rozwoju regionalnego mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia jej celów.

Głównym celem Konwencji jest prowadzenie przez państwa będące jej Stronami wszechstronnej polityki na rzecz ochrony i zrównoważonego rozwoju regionu karpackiego, dla poprawy jakości życia, wzmocnienia miejscowej gospodarki i społeczności lokalnych oraz zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i dziedzictwa kulturowego Karpat. Natomiast głównym celem planowania przestrzennego jest kształtowanie ładu i racjonalne użytkowanie przestrzeni i środowiska oraz zapewnienie warunków harmonijnego rozwoju społecznego i gospodarczego.

Zakres tematyczny Konwencji obejmuje m.in. zintegrowane podejście do gospodarowania zasobami ziemi (Art. 3), ochronę i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej (Art. 4), dziedzictwo kulturowe (Art. 11), zrównoważoną turystykę (Art. 9), rolnictwo i leśnictwo (Art. 7), polityki dotyczące zarządzania wodami dorzeczy (Art. 6), transportu i infrastruktury (Art. 8) oraz przemysłu i energii (Art. 10). Każdy z dotyczących powyższych dziedzin protokołów tematycznych do Ramowej Konwencji Karpackiej zawiera stosowne postanowienie o włączaniu celów danego protokołu do innych polityk sektorowych, w tym polityki planowania przestrzennego. Ponadto w Art. 2 ust. 2 lit. (e) Konwencja stanowi ogólną zasadę, że podejmując działania w dziedzinach wskazanych w Art. 4 – 13 Strony promować będą zintegrowane planowanie i gospodarowanie zasobami ziemi i  wód.

Planowania przestrzennego dotyczy bezpośrednio Art. 5 Konwencji Karpackiej, zgodnie z którym jej Strony prowadzić będą politykę planowania przestrzennego mającą na celu ochronę i zrównoważony rozwój Karpat, uwzględniającą szczególne uwarunkowania ekologiczne i społeczno-gospodarcze występujące w Karpatach i ich ekosystemach górskich oraz zapewniającą korzyści dla lokalnych mieszkańców (Art. 5 ust. 1). 

Polityka przestrzenna, której głównym instrumentem jest planowanie przestrzenne, integruje i  harmonizuje szereg wyżej wymienionych polityk sektorowych, uwzględniając uwarunkowania przyrodnicze, społeczne, gospodarcze i kulturowe obszaru objętego planowaniem.

Dlatego planowania przestrzennego nie należy postrzegać wyłącznie jako odrębnej dziedziny uregulowanej Konwencją, lecz przede wszystkim jako narzędzie służące do wdrażania postanowień Ramowej Konwencji oraz wszystkich jej protokołów tematycznych.

Konwencja stanowi również, że podczas opracowywania polityki i programów zagospodarowania przestrzennego dla obszaru objętego Konwencją szczególna uwaga powinna być położona na infrastrukturę i usługi w zakresie transgranicznego transportu, energetyki i telekomunikacji; ochronę i  zrównoważone użytkowanie zasobów naturalnych; spójność planów rozwoju miast i wsi na terenach przygranicznych; zapobieganie transgranicznym oddziaływaniom zanieczyszczeń; zintegrowane planowanie przestrzenne oraz oceny oddziaływania na środowisko (Art. 5 ust. 3). 

Konwencja Karpacka nie jest jedynym dokumentem o randze międzynarodowej, w którym poruszane są kwestie zrównoważonego planowania przestrzennego. Zasady kształtowania środowiska przestrzennego sformułowane zostały także w następujących dokumentach przyjętych przez Unię Europejską:

• Europejska Konwencja Krajobrazowa (20 X 2000),
• Strategia Zrównoważonego Rozwoju (16 VI 2006),
• Konkluzja Rady Unii Europejskiej na temat architektury: udział kultury w zrównoważonym rozwoju (20 XI 2008).

Problemy związane z prowadzeniem polityki przestrzennej, w tym przede wszystkim polityki architektonicznej poruszone zostały także w 2008 roku w Budapeszcie podczas międzynarodowej konferencji „Polityka Architektoniczna Grupy Wyszehradzkiej” (13 - 14 października 2008 r.). Podczas konferencji profesjonalni partnerzy grupy V4 podsumowali w 12 punktach swoje wspólne wytyczne dla tworzenia narodowych polityk architektonicznych, które opublikowane zostały w komunikacie prasowym pt. Wytyczne dla Polityk Architektonicznych państw Grupy Wyszehradzkiej.

Na gruncie polskim także powstają liczne opracowania traktujące o polityce przestrzennej i potrzebie ochrony i kształtowania przestrzeni o wysokich wartościach funkcjonalnych i estetycznych.

Do tych dokumentów należy zaliczyć:

• Raport „Przestrzeń życia Polaków”,
• Polska Polityka Architektoniczna,
• Projekt Ustawa o ochronie krajobrazu,
• Strategia Polska 2020

W dokumencie Polska Polityka Architektoniczna W ramach diagnozy stanu polskiej przestrzeni stwierdzono, iż mamy do czynienia ze zjawiskiem „narastającego chaosu funkcjonalnego i wizualnego, sprzecznego z wymogami rozwoju zrównoważonego, pogarszającego warunki życia obywateli.”

Przyczynami tego stanu są m.in:

• niespójne kształtowanie przestrzeni publicznych, w tym centrów miejskich,
• substandard urbanistyczny nowo wznoszonych budynków i osiedli mieszkaniowych,
• bezładną ekspansję stref podmiejskich,
• rozpraszanie zabudowy na terenach rolniczych i rekreacyjnych,
• niszczenie krajobrazu kulturowego i naturalnego, w tym dóbr kultury współczesnej,
• brzydotę zabudowy terenów podmiejskich i wiejskich,
• chaotyczną zabudowę komercyjną pasów przydrożnych,
• degradację przestrzeni publicznych zaśmiecanych agresywną reklamą.

Powyższe problemy są szczególnie widoczne w cennej pod względem przyrodniczym, kulturowym i krajobrazowym przestrzeni Karpat i przyczyniają się do obniżenia jakości życia mieszkańców tego regionu. Dlatego też niezbędne jest pilne podjęcie działań mających na celu właściwe kształtowanie zagospodarowania przestrzennego w Karpatach. Można to uzyskać wyłącznie z aktywnym udziałem społeczności lokalnych i samorządów.

1) PREAMBUŁA

2) Część I - ZASADY OGÓLNE

3) Część II - SAMORZĄDY LOKALNE

4) Część III - PLANIŚCI, URBANIŚCI i ARCHITEKCI

5) Część IV - ZASADY OBOWIĄZUJĄCE ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

6) Część V - ZASADY OBOWIĄZUJĘCE MIESZKAŃCÓW ORAZ DEWELOPERÓW I INWESTORÓW 

7) Przepisy prawne

Prosimy o wprowadzanie komentarzy pod każdym z artykułów.  Państwa komentarze umożliwią dopracowanie zapisów dokumentu.

Dziękujemy!