Kulturowy wypas owiec jest jedną z najskuteczniejszych metod zachowania różnorodności biologicznej w Karpatach.
Pasterstwo jest jednym z istotnych elementów tożsamości i wspólnego dziedzictwa kulturowego narodów i grup etnicznych zamieszkujących Karpaty. Łączy w sobie wiedzę i umiejętności praktyczne, wykształcone przez stulecia obecności i gospodarowania człowieka w górach, pod wpływem swoistych warunków środowiskowych i we współzależności ze światem przyrody, z bogactwem związanych z gospodarką pasterską zwyczajów, rytuałów, obrzędów oraz wierzeń.
Pasterstwo w Karpatach nie jest jednakże jedynie elementem dziedzictwa kulturowego podnoszącym atrakcyjność turystyczną regionu lub tradycyjną dziedziną produkcji rolnej, dostarczającą wysokiej jakości niskoprzetworzonych produktów spożywczych. Zrównoważony rozwój tradycyjnej gospodarki pasterskiej ma istotne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej oraz krajobrazowej Karpat.
Utrzymanie obecnej różnorodności biologicznej i zróżnicowania krajobrazu regionu karpackiego w znacznym stopniu zależy od zachowania lub odtworzenia ekosystemów, których funkcjonowanie zależne jest od kontynuacji ekstensywnych form gospodarki rolnej. Niezwykle istotne jest zachowanie znacznej mozaikowatości siedlisk i krajobrazu obszarów wiejskich, a co za tym idzie - różnorodności nisz ekologicznych dla wielu gatunków roślin i zwierząt oraz sieci ostoi i korytarzy ekologicznych ułatwiających migracje gatunków.
Regiony górskie, jako obszary o wyjątkowo niekorzystnych warunkach gospodarowania, są szczególnie dotknięte procesem wyludniania, spowodowanych trwałą migracją ludności (przede wszystkim osób młodych ze wsi do miast) poszukującej możliwości uzyskania wyższego wykształcenia oraz zatrudnienia poza rolnictwem lub leśnictwem. Konsekwencją postępującego spadku liczebności oraz niekorzystnych zmian struktury wiekowej („starzenia się”) ludności wiejskiej Karpat jest porzucanie działalności rolniczej, w tym tradycyjnych form użytkowania gruntów i praktyk rolniczych, a w konsekwencji zaniechanie lub zmiana intensywności i sposobu użytkowania górskich łąk i pastwisk. Zanikanie pastwisk i terenów otwartych oznacza nie tylko zmniejszanie się powierzchni siedlisk wielu gatunków właściwych dla łąk i muraw, lecz również ograniczenie obszarów żerowania zwierząt roślinożernych, stanowiących z kolei bazę pokarmową dla drapieżników.
Niezbędne jest zatem utrzymanie rolniczego użytkowania gruntów (również na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania), oraz takich form gospodarki rolnej, które poprzez ekstensywny sposób użytkowania ziemi przyczyniają się do zachowania tradycyjnych krajobrazów kulturowych i sprzyjają utrzymaniu różnorodności biologicznej obszarów górskich. Kontynuacja tradycyjnej gospodarki pasterskiej w Karpatach może skutecznie zapobiegać samorzutnej wtórnej sukcesji lasu na opuszczonych gruntach rolnych oraz obniżaniu się różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
Więcej informacji na temat wpływu gospodarki pasterskiej na różnorodność biologiczną znajdziesz w zakładce pasterstwo a przyroda
tekst pochodzi z albumu Dziewięć sił karpackich - wyd. Centrum UNEP/GRID - Warszawa 2014
