Stanowisko III Forum Gmin Karpackich
My, mieszkańcy polskich Karpat, zgromadzeni w dniach 1-2 grudnia 2016 r. w Rzeszowie
na III Forum Gmin Karpackich pod hasłem Wspólne gospodarzenie w karpackiej przestrzeni
Świadomi faktu, że region karpacki jest wyjątkowym i dynamicznym środowiskiem życia wielu społeczności lokalnych, o unikalnym bogactwie przyrody, krajobrazu i dziedzictwa kulturowego, oraz wielkim potencjale ekologicznym i gospodarczym, stojącym jednak obecnie w obliczu gwałtownych przemian środowiskowych, społecznych, demograficznych i gospodarczych;
Stwierdzając z zaniepokojeniem, że dotychczasowy model rozwoju może doprowadzić w regionie karpackim do nieodwracalnych zmian tego środowiska i utraty stanowiących jego potencjał rozwojowy wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych;
Wyrażając przekonanie, że podjęcie wspólnych działań może znacząco przyczynić się do ograniczenia obecnych zagrożeń, oparcia rozwoju społeczno-gospodarczego regionu karpackiego o zrównoważone wykorzystanie jego zasobów naturalnych, oraz przezwyciężania barier rozwojowych właściwych dla obszaru karpackiego w sposób innowacyjny i skoordynowany;
Uznając, że postanowienia Ramowej Konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat (Dz.U. 2007 Nr 96 poz. 634, dalej jako „Konwencja Karpacka) wytyczają pożądany kierunek działań na rzecz zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego oraz zachowania wspólnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego regionu karpackiego;
Podzielając przekonanie wyrażone w Rekomendacji 296 przyjętej w dniu 29 października 2010 r. przez Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy, o istotnej roli, którą we wdrażaniu Konwencji Karpackiej odegrać powinny władze lokalne i regionalne;
Powołując się na art. 13. ust. 2 Konwencji Karpackiej zobowiązujący jej Strony do prowadzenia polityki gwarantującej udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji dotyczących ochrony i zrównoważonego rozwoju Karpat oraz wdrażania Konwencji
Stosownie do swoich zadań i kompetencji wynikających z Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 2016, poz.446) oraz Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 2016, poz. 814)
Przedstawiamy nasze stanowisko:
Polityka zrównoważonego rozwoju regionu karpackiego
Podzielamy stanowisko Parlamentu Europejskiego wyrażone w Rezolucji z dnia 22 września 2010 r. w sprawie europejskiej strategii na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego regionów górskich, wysp i obszarów słabo zaludnionych (2012/C 50 E/07), że regiony, które cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takie jak regiony transgraniczne i górskie, zasługują na odrębne programy rozwoju regionalnego; oraz że postanowienia art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej powinny znaleźć odzwierciedlenie w konkretnych strategiach na rzecz rozwoju i środkach mających na celu przezwyciężenie trudności, dostosowanie strukturalne tych regionów, wykorzystanie ich potencjału i zwiększenie ich konkurencyjności.
Wyrażamy oczekiwanie, że Konwencja Karpacka stanie się podstawą krajowej strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego polskiej części regionu karpackiego, w szczególności przez uwzględnienie postanowień Konwencji i jej Protokołów w poszczególnych politykach sektorowych.
Wyrażamy oczekiwanie, że Marszałkowie Województw Małopolskiego, Podkarpackiego i Śląskiego rozważą możliwość opracowania we współpracy z Ministerstwem Rozwoju wspólnej ponadregionalnej strategii zrównoważonego rozwoju obszaru objętego w RP zasięgiem stosowania Konwencji Karpackiej; lub dołożą wszelkich starań, by strategie rozwoju tych województw w częściach dotyczących subregionów objętych w całości bądź w części zasięgiem stosowania Konwencji Karpackiej były skoordynowane i wzajemnie komplementarne, a jednocześnie uwzględniające specyfikę rozwojową i specjalizację terytorialną poszczególnych województw;
Turystyka
Przekonani o tym, że zrównoważony rozwój turystyki w regionie karpackim jest szansą na przyspieszenie rozwoju gospodarczego regionu i wzrost dochodów jego mieszkańców, wyrażamy gotowość do współdziałania z Ministrem Sportu i Turystyki na rzecz wdrażania Protokołu o zrównoważonej turystyce do Ramowej Konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat (Dz.U. 2013 poz. 682), w tym wypełnienia wynikającego z art. 12 ust. 2 Protokołu zobowiązania do podjęcia działań mających na celu przekierowanie i ukierunkowanie części ruchu turystycznego poza najpopularniejsze obecnie miejscowości turystyczne i obszary wrażliwe, takie jak obszary chronione, na obszary mniej wrażliwe ekologicznie, mniej rozwinięte i mniej wykorzystywane przez turystykę, lecz mające wystarczający potencjał umożliwiający wchłonięcie i przyjęcie części ruchu turystycznego - co poza korzyściami dla środowiska naturalnego umożliwi bardziej równomierny podział korzyści z rozwoju sektora usług turystycznych między wszystkimi gminami polskiej części regionu karpackiego.
Wyrażamy oczekiwanie, że zgodnie z art. 11 ust. 3 i 4 Protokołu Ministerstwo Sportu i Turystyki oraz marszałkowie województw będą kształtowali politykę wspierającą i promującą powstawanie inicjatyw oraz realizację projektów na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki w Karpatach, sprzyjających rozwojowi gospodarki lokalnej i bazujących na potencjale lokalnym przez szersze wykorzystanie lokalnych produktów i umiejętności oraz możliwości zatrudnienia lokalnej siły roboczej, mając na celu złagodzenie negatywnych skutków migracji i wyludniania się obszarów wiejskich regionu karpackiego.
Rolnictwo
Wyrażamy oczekiwanie, że zgodnie z art. 7 Konwencji Karpackiej Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie kształtować politykę rolną z uwzględnieniem potrzeby ochrony ekosystemów i krajobrazów górskich, oraz specyficznych warunków gór jako terenów o mniej korzystnych możliwościach gospodarowania, w szczególności przez sformułowanie i wdrożenie odpowiednich instrumentów, takich jak dostosowane do specyfiki regionu karpackiego specjalne pakiety rolno-środowiskowo-klimatyczne, wspierające tradycyjne formy gospodarki rolnej, w szczególności utrzymanie i odtwarzanie ekstensywnego użytkowania łąk i pastwisk.
Wyrażamy oczekiwanie, że wdrażając postanowienia art. 11 Konwencji Karpackiej oraz Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015-2020 (M.P. 2015 poz. 1207) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi uwzględni potrzebę zwiększenia finansowego wsparcia działań podejmowanych na rzecz zachowania i odtwarzania w regionie karpackim miejscowych rodzimych ras zwierząt gospodarskich i odmian roślin uprawnych, oraz ochrony ich zasobów genetycznych.
Wyrażamy głębokie zadowolenie z dotychczasowych postępów prac nad opracowaniem projektu Protokołu o zrównoważonym rolnictwie i rozwoju obszarów wiejskich do Ramowej Konwencji Karpackiej, oraz wnosimy do Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej o przyjęcie i podpisanie tej umowy międzynarodowej podczas Piątego Spotkania Konferencji Stron Konwencji (COP5) w 2017 r.
Uznając pasterstwo za jeden z istotnych fundamentów wspólnej tożsamości karpackiej, ważny czynnik budowania i utrzymania społecznych więzi w obszarach górskich, oraz zachowania i odtwarzania różnorodności biologicznej i krajobrazowej regionu karpackiego popieramy Apel Nadzwyczajnego Zjazdu Związku Podhalan wystosowany dnia 28 listopada 2016 r. w Ludźmierzu do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o uznanie pasterstwa jako formy sezonowego, wspólnotowego wypasu owiec i nadanie Gospodarstwu Pasterskiemu statusu podmiotu beneficjenta pomocy PROW lub innej w ramach programu odbudowy owczarstwa, z możliwością uzyskania numeru sezonowej siedziby stada wspólnotowego, podkreślając równocześnie potrzebę wprowadzenia w PROW specjalnych zapisów dotyczących rejestracji i wsparcia finansowego grup producenckich, których celem jest wspólnotowy wypas owiec i bydła.
Planowanie przestrzenne
Wyrażamy oczekiwanie, że strategie rozwoju i plany zagospodarowania przestrzennego polskiej części regionu karpackiego będą uwzględniać postanowienia Konwencji Karpackiej oraz jej tematycznych Protokołów, którymi związała się Rzeczpospolita Polska.
Podkreślamy pilną potrzebę podjęcia konkretnych działań na rzecz ochrony krajobrazu regionu karpackiego, wyrażając jednocześnie obawę, że obowiązująca obecnie Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2016 poz. 778) w niewystarczający sposób zapobiega postępującej degradacji krajobrazu, co obniża atrakcyjność turystyczną regionu oraz konkurencyjność polskiej części Karpat w stosunku do obszarów górskich i podgórskich innych państw karpackich lub alpejskich;
Podkreślamy znaczenie szkoleń pt. Wspólne gospodarzenie w karpackiej przestrzeni prowadzonych przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa w ramach projektu Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej dla realizacji Zadania 38 - Włączenie zielonej infrastruktury do prac planistycznych na poziomie lokalnym, na rzecz osiągnięcia Celu D.II Wdrożenie koncepcji zielonej infrastruktury jako narzędzia pozwalającego na utrzymanie i wzmocnienie istniejących ekosystemów oraz ich usług Programu ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015-2020 (M.P. 2015 poz. 1207).
Podkreślamy pilną potrzebę wprowadzenia rozwiązań prawnych na rzecz ujęcia w opracowaniach planistycznych zapisów, które będą zapewniały:
• kształtowanie ładu przestrzennego,
• zachowanie struktury przestrzennej krajobrazu,
• ochronę walorów widokowych i ich ekspozycji,
• kontynuację tradycyjnego zagospodarowania poprzez uwzględnianie cech architektury regionalnej i krajobrazu kulturowego,
• ograniczenie rozpraszania zabudowy oraz przywracanie wartości obszarom zdegradowanym.
Wyrażamy przekonanie, że odpowiednim narzędziem służącym ochronie walorów krajobrazów mogłyby być operaty krajobrazowe, opracowywane na potrzeby studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zakres szczegółowy i forma operatu krajobrazowego byłyby regulowane rozporządzeniem ministra właściwego ds. infrastruktury i budownictwa.
Powodowani troską o jakość planowania przestrzennego oraz jego wpływ na zachowanie wartości wspólnej przestrzeni karpackiej zachęcamy jednostki samorządu terytorialnego regionu karpackiego do stosowania zasad i zaleceń zawartych w Kodeksie dobrej praktyki kształtowania przestrzeni w Karpatach opracowanym w ramach realizacji projektu Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej.
Ochrona i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej
Oczekujemy na zatwierdzenie przez Ministra Środowiska projektu Krajowego Planu Działań na rzecz wdrażania Protokołu o ochronie i zrównoważonym użytkowaniu różnorodności biologicznej i krajobrazowej, opracowanego w ramach realizacji projektu Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej, oraz uwzględnienia potrzeby finansowego wsparcia działań jednostek samorządu terytorialnego podejmowanych na rzecz wdrażania powołanego wyżej Krajowego Planu Działań.
Dziedzictwo kulturowe
Uznając, że bogactwo i różnorodność dziedzictwa kulturowego regionu karpackiego, które wykształciło się na przestrzeni stuleci obecności człowieka w górach w wyniku interakcji i wymian kulturowych pomiędzy osiadłymi w tym regionie różnymi grupami etnicznymi, oraz w głębokiej współzależności z dziedzictwem przyrodniczym, jest godnym zachowania wyróżnikiem regionu karpackiego w skali Europy i świata, mającym istotne znaczenie dla rozwoju zrównoważonej turystyki, oczekujemy włączenia się Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracę z właściwymi do spraw kultury Ministerstwami pozostałych Stron Konwencji Karpackiej w prace na rzecz uzgodnienia projektu nowego protokołu tematycznego do Konwencji Karpackiej, mającego dotyczyć zachowania i promowania karpackiego dziedzictwa kulturowego.
*
Podtrzymujemy wyrażoną podczas I Forum Gmin Karpackich w 2013 r. deklarację naszej gotowości do współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego pozostałych Stron Konwencji Karpackiej na rzecz wdrażania postanowień tej Konwencji, oraz do podejmowania wspólnych działań w skali całego regionu karpackiego.
Apelujemy do wszystkich środowisk działających na rzecz zrównoważonego rozwoju regionu karpackiego oraz ochrony zasobów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Karpat o podejmowanie wspólnych działań na rzecz wdrażania postanowień Konwencji Karpackiej.
Wyrażamy wdzięczność społeczeństwu Konfederacji Szwajcarskiej za zaangażowanie w proces wdrażania Konwencji Karpackiej, przez wsparcie realizacji projektu Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej, służącego zacieśnianiu współpracy pomiędzy społecznościami lokalnymi Karpat, podobnie jak ma to miejsce w Alpach, w ramach wdrażania postanowień Konwencji Alpejskiej.
Rzeszów, dnia 2 grudnia 2016 r.
Otrzymują:
- Prezydent RP
- Prezes Rady Ministrów RP
- Minister Rozwoju
- Minister Sportu i Turystyki
- Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Minister Infrastruktury i Budownictwa
- Minister Środowiska
- Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- Marszałkowie Województw: Małopolskiego, Podkarpackiego, Śląskiego
- Parlamentarzyści z Województw: Małopolskiego, Podkarpackiego, Śląskiego
- Polscy Posłowie do Parlamentu Europejskiego
