Karpaty łączą społeczności lokalne

Część I. Zasady ogólne

W działaniach podejmowanych w celu zmiany sposobu zagospodarowania przestrzennego polskiej części Karpat należy brać pod uwagę wartości przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe tego obszaru, przede wszystkim poprzez:

• realizację zasad zrównoważonego rozwoju,
• dążenie do poprawy ładu przestrzennego,
• stosowanie zapisów Konwencji Karpackiej,
• zachowanie struktury przestrzennej krajobrazu Karpat,
• kontynuację tradycyjnego zagospodarowania poprzez uwzględnianie cech architektury regionalnej i krajobrazu kulturowego,
• ochronę walorów widokowych i ich ekspozycji,
• ograniczanie rozpraszania zabudowy,
• przywracanie wartości obszarom zdegradowanym,
• ochronę zasobów środowiska.

Część II. Samorząd terytorialny

W interesie samorządu terytorialnego jest:

• identyfikacja i ochrona elementów tożsamości przyrodniczo-kulturowej gminy/województwa oraz ich wykorzystywanie dla jej/jego rozwoju,
• zachowanie przestrzeni otwartych jako kapitału gminy/powiatu/województwa,
• uwzględnianie lokalnych wartości przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych przy wyznaczaniu terenów inwestycyjnych i w kształtowaniu zagospodarowania przestrzeni Karpat,
• monitorowanie stanu zagospodarowania przestrzennego gminy/województwa oraz obszarów wymagających przywrócenia utraconych wartości,
• działanie na rzecz podnoszenia dobrobytu mieszkańców, w tym promowanie zasobów Karpat w celu tworzenia nowych miejsc pracy,
• zapewnienie edukacyjnego wsparcia dla Rad Gmin i Miast w zakresie procesu planistycznego,
• podnoszenie świadomości społeczeństwa, przedsiębiorców i organów publicznych w zakresie wartości krajobrazów oraz roli jaką odgrywają w kształtowaniu przestrzeni i krajobrazu Karpat,
• tworzenie mechanizmów finansowych (m.in. systemu podatkowego), wspierających działania mieszkańców podejmowane na rzecz poprawy ładu przestrzennego.

Polityka przestrzenna gminy powinna:

• być formułowana w kompleksowych opracowaniach planistycznych,
• wykorzystywać unikatowe wartości i potencjał gminy poprzez przygotowanie operatów krajobrazowych do dokumentów planistycznych,
• kształtować zieloną infrastrukturę, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków rodzimych, w tym miododajnych,
• uwzględniać potencjał obszaru dla określonej specjalizacji kulturowo-gospodarczej, który powinien być zapisany w dokumentach strategicznych i planistycznych (studium),
• dotyczyć w pierwszej kolejności obszarów cennych ze względu na funkcje przyrodnicze oraz istotnych z punktu widzenia rozwoju gminy,
• dotyczyć w pierwszej kolejności obszarów istotnych z punktu widzenia rozwoju gminy, a także cennych ze względu na funkcje przyrodnicze,
• uwzględniać konsultacje dokumentów planistycznych z niezależnymi ekspertami oraz przedstawicielami zaangażowanych stron.

Gmina w postępowaniu planistycznym powinna:

• zadbać o wysoką jakość dokumentów planistycznych,
• zadbać o współpracę wszystkich stron zaangażowanych w proces planistyczny,
• aktywizować społeczności lokalne do czynnego udziału na każdym jego etapie,
• uwzględniać długofalowe skutki wynikające z bieżących działań planistycznych i decyzji administracyjnych.

Gmina w dokumentach planistycznych powinna:

• uwzględniać aktualne opracowania ekofizjograficzne,
• dbać o uwzględnienie zapisów dotyczących walorów widokowych między innymi: wyznaczania osi widokowych i punktów widokowych wraz zakazem ich zabudowywania i zalesiania,
• uwzględniać tradycyjne formy architektoniczne charakterystyczne dla obszaru Karpat,
• dbać o dostosowanie sposobu zagospodarowania terenu do uwarunkowań przyrodniczych,
• ograniczać powiększanie terenów przeznaczonych pod zabudowę, uwzględniając negatywne skutki ekonomiczne,
• dbać o zachowanie łączności ekologicznej, przywracanie i prawidłowe funkcjonowanie korytarzy ekologicznych.

W procesie inwestycyjnym gminy:

• organizować konkursy architektoniczne i urbanistyczne celem uzyskania najlepszych rozwiązań przestrzennych,
• upowszechniać regionalne, historycznie ukształtowane wzorce architektury, właściwe dla danej części Karpat.

Część III. Mieszkańcy

W interesie mieszkańców jest:

• dbałość o wspólną przestrzeń i jej wysoką jakość, co pozwoli na osiągnięcie korzyści społecznych, estetycznych, a przede wszystkim gospodarczych poprzez podniesienie atrakcyjności regionu,
• czynny udział w procedurach planistycznych i inwestycyjnych na każdym ich etapie,
• podejmowanie inicjatyw lokalnych i aktywna działalność na rzecz rozwoju lokalnego, w nawiązaniu do tradycji regionu.

Mieszkańcy powinni:

• kultywować dziedzictwo kulturowe regionu i pogłębiać wiedzę o nim,
• dbać o tradycyjne cechy zabudowy w planowanych budowach i przebudowach istniejących obiektów dla zachowania wartości kulturowych regionu.

Część IV. Projektanci - planiści, urbaniści i architekci

Projektanci powinni:

• przedkładać dobro publiczne nad interesy indywidualne osób prawnych i fizycznych,
• tworzyć interdyscyplinarne zespoły, w skład których wchodziliby eksperci z różnych dziedzin (przyrodnicy, architekci, ekonomiści, lokalni liderzy, partnerzy społeczni, historycy itp.),
• zachowywać właściwą jakość środowiska przyrodniczego oraz dziedzictwa kultury materialnej,
• uświadamiać skutki tworzenia nadmiernych rezerw terenu pod zabudowę,
• wspierać działania służące kształtowaniu ładu przestrzennego,
• uświadamiać samorządom długofalowe skutki wynikające z bieżących działań planistycznych i decyzji administracyjnych.

W dokumentach planistycznych oraz opracowywanych na ich potrzeby dokumentacjach powinni:

• uwzględniać cechy architektury regionalnej (gabaryty budynków, wysokość budynku, rodzaj pokrycia dachowego, kąt nachylenia dachu, usytuowanie budynku, kolor elewacji itp.) a także nieprzekraczalne linie zabudowy, definiując wskaźniki i formę zabudowy w planach miejscowych,
• uwzględniać wyznaczone strefy ochrony konserwatorskiej,
• uwzględniać możliwość wyznaczania stref nawiązujących do historycznych struktur osadniczych,
• wprowadzać zapisy, które przeciwdziałać będą zanieczyszczeniu środowiska,
• wprowadzać zapisy dotyczące ochrony krajobrazu i obszarów cennych przyrodniczo,
• określać formy zagospodarowania przestrzennego, które nie niszczą wartości przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych,
• chronić środowisko kulturowe i historyczne struktury przestrzenne przed utratą ich wartości,
• wspierać merytorycznie proces analizowania uwag od osób zaangażowanych w postępowanie planistyczne,
• zachowywać elementy zielonej infrastruktury na terenach zabudowanych.

Ponadto, projektanci powinni szanować w swej twórczości zastane wartości przestrzeni.

Część V. Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe powinny działać na rzecz:

• podnoszenia świadomości społeczności lokalnych i samorządów o wartościach przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych Karpat,
• inspirowania i wspierania samorządów, biznesu i mieszkańców w realizowaniu idei zrównoważonego rozwoju,

a także powinny:

• współtworzyć platformę współpracy na rzecz zrównoważonego/ optymalnego zagospodarowania przestrzennego w Karpatach,
• promować wartości krajobrazu Karpat wśród społeczności lokalnych,
• realizować programy edukacyjne dla samorządów i mieszkańców dotyczące tematyki planowania przestrzennego,
• mobilizować społeczności lokalne do angażowania się w procesy planistyczne.

Część VI. Inwestorzy

Inwestorzy powinni:

• działać z poszanowaniem zastanych wartości przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych Karpat,
• realizować projekty, które współgrają z otaczającym je krajobrazem oraz nawiązują do wzorców przestrzennych, właściwych dla danej części Karpat.

ZAKOŃCZENIE

Zasady opisane w niniejszym Kodeksie przedstawiają stan wiedzy oraz zbiór sprawdzonych rozwiązań. Są one znane specjalistom, nie spełnią jednak swej roli bez głębokiego przekonania, że my wszyscy – stosując je – mamy wpływ na podniesienie jakości życia, przy zachowaniu walorów krajobrazu Karpat.